Son zamanlarda sıkça duyduğumuz kripto para birimi Bitcoin’in arkasında Blockchain (blok zinciri) teknolojisi yer almaktadır. Peki bu devrimci teknoloji nedir, ne işe yarar, nasıl çalışır?
Blockchain Nedir, Ne İşe Yarar?
Basitçe söylemek gerekirse, Blockchain online (çevrimiçi) bir hesap defteri gibidir. Bir Blockchain (blok zincir), tüm kripto para birimi işlemleri için kullanılan halka açık, merkeziyetsiz kayıt tutma veritabanıdır. Bir kripto para birimi ile her satın alım yaptığınızda, işlem kaydedilir ve ardından halka açık hale getirilir. İşlemle ilgili bilgiler bir “blok” içinde saklanır ve ardından “blok zinciri” olarak bilinen küresel blok ağına eklenir.
Çoğu kripto para biriminin (Bitcoin, Litecoin, Ethereum gibi) kendi Blockchain’i bulunurken, IOTA gibi bazı kripto para birimleri Blockchain tabanlı değildir.
Blockchain’de her türlü veriyi takip edilebilen bir defter gibi düşünebilirsiniz. Aslında bir yazılım olan Blockchain, diğer pek çok şeyin yanı sıra, mal akışını, para hareketlerini, şiirlerin kime ait olduğunu veya sanat eserlerinin kime ait olduğunu takip edebilmenizi sağlar. Oy kullanmadan tasdik işlemlerine, sağlıktan nakliyeye kadar pek çok alanda Blockchain teknolojisi kullanılabilir.
Bilgiler Blockchain’de Nasıl Depolanıyor?
Her blok, satın alma zamanını, satın alma tutarını ve işleme dahil olan iki tarafın bilgilerini içeren dijital bir kayıttır. İşlem, kripto para birimi ile her satın alım yapıldığında oluşturulan, sayılardan ve harflerden oluşan benzersiz bir kod olan “hash” ile izlenebilir. “Hash”, bir işlemin DNA zinciri olarak düşünülebilir ve işlem tamamlanıp Blockchain’e gönderildikten sonra değiştirilemez. Her yeni işlem Blockchain’inin sonuna eklenir. Giderek daha fazla insan kripto işlemleri yaptıkça Blockchain’in “boyutu” da artmaktadır.
İşlemlerin bloklara eklenmeden önce doğrulanmaları gerekir. Bir işlem yapıldığında işlemin geçerli olup olmadığı ve sistem de zaten olup olmadığını onaylamak için fikir birliği mekanizmaları (Proof of Work veya Proof of Stake gibi) kullanılır. Bu fikir birliği mekanizmaları güvene katkıda bulunurken ve çifte harcama yapılmasının önüne geçer. Bununla birlikte, bu tür fikir birliği protokolleri, uzlaşma sağlamak için karmaşık hesaplama gücüne ihtiyaç duyarlar. Bu yüzden işlem süreleri bazen dakikaları bazen saatleri bulabilmektedir.
Blockchain işlemleri genellikle oldukça hızlıdır ancak işlemin hızı kullanılan kripto para biriminin türü dahil olmak üzere çeşitli faktörlere bağlıdır. Örneğin, bazı kripto para birimi diğerlerden daha hızlı işlem oranlarına (TPS) sahiptir. Örnek olarak, çoğu Bitcoin işlemi 10 dakika veya daha kısa sürede tamamlanabilse de, bazı Bitcoin işlemlerinin onaylanması günler sürebilmektedir. Bu tür gecikmeler, yüksek işlem hacmi olduğunda ve hash oranında bir düşüş olduğunda ortaya çıkmaktadır. Bir Blockchain üzerinden bir işlem yapıldığında, madenciler hashi işlemek ve işlemi ilgili blokta olarak onaylamak için çalışırlar. Bitcoin için her “blok” 1MB ile sınırlıdır. Bu işleminizin mevcut bir bloka dahil edilmesi için madencilerin birbiri ile rekabet edebileceği anlamına gelmektedir.
Blockchain Teknolojisini Devrimci Yapan Nedir?
Blockchain teknolojisi, herhangi bir işlemde aracıyı ortadan kaldırarak, defterinde değişmez bir kayıt oluşturur. Hiç banka kartınızla bir şey satın almayı denediniz mi? Yaptığınız satın alma doğrudan banka tarafından kayıt altına alınacaktır ve bu kaydı size banka sunacaktır. Blockchain ile işlemleriniz üzerinde kontrole sahip hiçbir aracı (banka gibi) olmaz. Blockchain işlemleri kesinlikle iki taraf arasında veya eşten eşedir. Blockchain üzerinde yapılan işlemler, geleneksel finans kurumlarının onayı olmadan gerçekleşir. Bankaların müşterilerinden talep edebileceği standart belgelerin aksine, internet bağlantısı olan herkes Blockchain’e erişebilir ve bu da Blockchain’in devrimci ve yıkıcı bir teknoloji olduğu anlamına gelmektedir.
Dahası, Blockchain teknolojisi normalde hükümetler tarafından sansürlenecek bilgileri kaydetmek için kullanılabilir. Blockchain, ütopik bir “sansüre direnç gösterme” vizyonuyla tasarlanmıştır. Örneğin, Çin’de medyanın yayımlamasına izin verilmeyen olayların kalıcı bir kaydını tutmak için insanların hassas belgeleri Blockchain teknolojisini kullanarak yayımladıkları ve korumaya aldıkları görüldü.
Blockchain Güvenli mi?
Blockchain’in güvenliği, büyük ölçüde dağıtık defter teknolojisinin arkasındaki konsepte dayanmaktadır. Bir Blockchain tek bir yerde depolanmaz, saklanmaz. Bunun yerine, verileri dünyanın her yerindeki düğümlerde (nodes), bilgisayarlarda ve sunucularda saklanır. Blockchain’in eşten eşe olan doğası nedeniyle, hiçbir merkezi kurum bu bilgileri sahiplenemez veya bu bilgileri düzenleyemez. Blockchain bu yönleriyle da daha fazla güvenlik, işbirliği ve güven sağlamaktadır.
Bir Blockchain ağının tamamını hack’lemek neredeyse imkansızdır. Bir bilgisayar korsanı (hacker) bir şekilde verilerin bazılarını değiştirebilse de saldırılacak merkezi bir sistem olmadığı için başarısız olur. Blockchain kronolojik olarak düzenlendiğinde ve her hash kendisinden önce gelen hash hakkında bilgi içerdiğinden, her blokda depolanan veriler bilgisayar korsanları veya istenmeyen dış taraflar tarafından kolayca değiştirilemez. Bununla birlikte, madenciler başarılı bir şekilde Blockchain’i tekeline alırsa potansiyel güvenlik tehditleri ortaya çıkar. Madencilerin çoğunluğu elde ettiği ve hashrate üzerinde kontrol sahibi olduğu durumlarda, işlemleri kesintiye uğratmak ve tersine çevirmek için %51 saldırısı gerçekleştirebilirler.
