Space and Time (SXT), merkeziyetsiz veri işleme konusunda yeni bir bakış açısı sunarak akıllı sözleşmeler ile büyük ölçekli verileri güvenli biçimde birleştirir. Platform, sıfır bilgi kanıtlarını (ZK‑Proofs) yatayda ölçeklenebilen bir veri ambarı üzerinde çalıştırır. Böylece geliştiriciler farklı Blockchain’lerden gelen verileri tek sorguda işleyebilir ve tamamen güvenilir uygulamalar inşa edebilir. SXT, Proof of SQL adı verilen alt‑saniye düzeyinde çalışan bir ZK yardımcı işlemci geliştirerek zincir içi ve zincir dışı verilerin aynı blokta doğrulanmasını sağlar.
Space and Time Nedir?
Space and Time, akıllı sözleşmelere merkeziyetsiz sorgu yetenekleri kazandıran bir altyapı katmanı olarak tasarlandı. Veriler tek bir otorite yerine birbirinden bağımsız düğümlerde depolandığı için güvenlik ve şeffaflık artar. Platform, çoklu Blockchain verilerini ilişkilisel tablolara aktarır ve geliştiricilere standart SQL dilinde sorgular açar. Böylece geleneksel veri tabanı tecrübesi Blockchain’in güvenliğiyle birleşir.
Space and Time’da iki ana bileşen öne çıkar: Veri Ambarı ve Doğrulayıcı Katmanı. Veri Ambarı, yüksek hacimli veri yutma ve analitik işlemleri aynı anda yürüten hibrit HTAP motoru sayesinde saniyede terabayt düzeyinde işleyiş sunar. Doğrulayıcı Katmanı ise yönlendirme, akış, fikir birliği ve sorgu ispatı gibi mikro hizmetlerle tüm ağın denetimini üstlenir.
SXT Mimarisinin İki Kritik Katmanı
Veri Ambarı dağıtık kümelerden oluşur ve her küme bağımsız operatörlerce izinsiz biçimde yönetilir. Bu kümeler beş görevi yerine getirir: Veri yutma, taşıma, depolama, dönüştürme ve sunum. HTAP motoru aynı anda hem işlem (OLTP) hem de analitik (OLAP) yüklerini dengeleyerek gecikmeyi düşürür.
Doğrulayıcı Katmanı sistemin sinir ağıdır. Yönlendirme servisi, kullanıcı sorgularını en uygun kümeye aktarır ve arka plandaki kesintileri gizler. Akış servisi, Kafka tabanlı mimari sayesinde yüksek hacimli olayları hatasız taşır. Fikir birliği modülü, Bizans hata toleransı ile giren‑çıkan verilerin bütünlüğünü korur. Sorgu İspatı ise her SQL sorgusuna kriptografik kanıt ekleyerek son kullanıcıya değiştirilemez sonuçlar iletir.
Proof of SQL ve ZK Teknolojisi
Proof of SQL, SXT’nin imza niteliğindeki alt‑saniye ZK yardımcı işlemcisidir. Modelde iki rol bulunur: Sorgu Sahibi (Verifier) ve Veri Ambarı (Prover). Verifier, sorguyu veya veri ekleme isteğini gönderir, Prover sonucu hesaplar ve ZK kanıtı üretir. Kanıt, akıllı sözleşmeye iletilir ve blok içinde doğrulanır. Böylece merkeziyetsiz uygulamalar, zincir dışı verilere güven duyarak gerçek zamanlı karar verebilir.
Sistem iki etkileşim yoluna sahiptir. “Veri Yutma” sürecinde Verifier ham veriyi ambarla paylaşır, ardından taahhüt (commitment) saklar. “Sorgu İsteği” aşamasında ise Prover sorguyu işler, sonucu ve kanıtı yollar, Verifier bu kanıtı önceki taahhütle karşılaştırır. Bu döngü veri manipülasyonuna karşı ekstra güvenlik katmanı oluşturur.
SXT Ekosistemi ve Kullanım Alanları
SXT Blockchain’i geliştiricilerin testnet (test ağı) ortamında ZK‑kanıtlı veri işleme sınırlarını zorlamasına olanak tanır. Ağ, Ethereum ana ağı, ZKsync Era, Bitcoin, Sui, Aptos ve Polygon gibi birçok projeyle entegrasyon halindedir.
Kullanım alanları geniştir. Merkeziyetsiz finans (DeFi) ve kredi platformları geleneksel kredi notlarını zincir içi hareketlerle birleştirerek yeni bir Web3 kredi puanı modeli üretebilir. Oyun projeleri, oyuncu davranışlarını analiz edip saniyeler içinde ödül mint edebilir. Geliştiriciler hazır Web3 API’leriyle büyük veriyi sorgulayıp akıllı sözleşmelere blok zamanında sonuç gönderebilir. Ayrıca makine öğrenimi modelleri bozulmamış zincir verileriyle eğitilerek öngörü doğruluğunu artırır.
SXT Coin’in Tasarımı ve Geleceği
SXT coin, ağ içinde işlem ücretlerini ödemek, veri sorgusu başlatmak ve düğüm operatörlerini teşvik etmek için kullanılır. Geliştiriciler, SXT araç setiyle dakikalar içinde kendi belirteçlerini tasarlayabilir, dağıtım planını, fayda mekaniklerini ve risk senaryolarını görselleştirebilir.
2022’de Nate Holiday, Scott Dykstra, Jay White ve Craig Holiday tarafından kurulan Space and Time, üç yatırım turunda 50 milyon doların üzerinde yatırım aldı. Lightspeed Faction, Arrington Capital ve Hivemind Capital gibi önemli yatırımcılar projeyi destekledi. Yol haritasında ana ağ lansmanı öncesi güvenlik denetimleri ve ek Blockchain entegrasyonları öne çıkıyor. Topluluk, test ağında geribildirim sağlayarak ekosistemi olgunlaştırıyor.
