Miner Extractable Value ifadesinin kısaltması olan MEV Türkçe’ye Maksimum Çıkarılabilir Değer olarak aktarılabilir. Buna göre bir blok üreticisinin (Proof-of-Work’te madenci, Proof-of-Stake’te doğrulayıcı) ürettiği blok içerisindeki işlemleri stratejik olarak sıralayarak dahil ederek ya da hariç tutarak elde edebileceği maksimum karı ifade eder. MEV botları bu geçici kar fırsatlarını programatik olarak belirlemek ve değerlendirmek için tasarlanmış otonom yazılım ajanlarıdır. Bu botların çalışması, gerçek zamanlı veri akışı, algoritmik strateji yürütme ve yüksek hızlı işlem gönderimi gibi karmaşık sistemlerin etkileşimini içerir.
Gerçek Zamanlı Mempool Takibi ve Ayrıştırma
MEV botları, Ethereum gibi ağlardaki node’lara (örneğin Geth, Nethermind, Erigon) düşük gecikmeli bağlantılar kurarak çalışır. Bu bağlantılar bekleyen işlem havuzu (mempool) üzerinde sürekli izleme yapılmasını sağlar. Botun altyapısı, büyük miktarda ham işlemi anlık olarak işleyebilen yüksek performanslı veri toplama sistemleri içerir.
Ham veriler ayrıştırılır ve şu gibi önemli alanlar çıkarılır:
- tx.hash: İşlemin benzersiz tanımlayıcısı
- tx.from: Gönderen Ethereum adresi
- tx.to: Alıcı adres (bir sözleşme ya da EOA)
- tx.value: Gönderilen Ether ya da token miktarı
- tx.data: Akıllı sözleşmelerle etkileşim için kullanılan fonksiyon imzaları ve kodlanmış argümanlar (ABI uyumlu)
- tx.gasPrice: Gönderen tarafından belirtilen gas fiyatı
- tx.nonce: Aynı adresten yapılan işlemlerin tekrarını önleyen sayaç
Botlar, web3.py, ethers.js gibi kütüphaneleri kullanarak asenkron olay dinlemesi ve veri ayrıştırma işlemlerini yürütür. Ayrıca, popüler DEX router’ları veya kredi protokollerine ait adresler, belirli fonksiyon imzaları (örneğin swapExactTokensForTokens, deposit, liquidate) ve değer eşikleri gibi kriterlere göre filtreleme yaparak potansiyel MEV fırsatlarını belirlemeyi kolaylaştırır.
Algoritmik Fırsat Tanıma ve Strateji Geliştirme
Ayrıştırılmış mempool verisi, MEV fırsatlarını tanımlamak üzere tasarlanmış modüler algoritmik stratejilere yönlendirilir. Bu stratejiler arasında şunlar bulunur:
DEX Arbitrajı: Bot, birden fazla merkeziyetsiz borsa (DEX) için anlık fiyatları takip eder. Aynı token çiftinde fiyat farkı oluştuğunda ve bu fark gas ücretlerini aştığında, bot kar sağlayacak alış-satış işlemleri oluşturur. En iyi rotalar, likidite derinliği ve işlem ücretlerini dikkate alan algoritmalarla (ör. Dijkstra, A*) belirlenir.
Front-running / Sandwich Stratejisi: Botlar büyük hacimli işlemleri tespit eder. Bu işlemler genellikle likiditesi düşük havuzlarda fiyatı oynatır. Bot, bu işlemden hemen önce daha yüksek gas fiyatı ile bir alış, hemen sonra ise satış işlemi yaparak (sandwich attack) fiyat farkından kar eder. Alış satış farkı riski (slippage) için risk analizi yapılır.
Likidasyon Tespiti: Borç verme protokollerindeki kullanıcı hesaplarının teminat oranları izlenir. Teminat yetersiz kalırsa bot borcun bir kısmını öder ve indirimli varlıkları likide eder. Kar, alınan varlık indirimi ve gas maliyetiyle hesaplanır.
Back-running: Bazı işlemlerin ardından oluşacak kar fırsatlarını hedef alır. Örneğin, bir DEX’te yapılan büyük bir takas, başka bir DEX’te arbitraj fırsatı yaratabilir. Bot, bu işlemi izler ve kendi işlemini aynı blokta ama arkasına yerleştirerek gönderir.
Bu stratejilerde optimal işlem boyutu ve gas kullanımı için doğrusal programlama ve diferansiyel hesaplamalar gibi matematiksel yöntemler kullanılır.
Yüksek Frekanslı İşlem Oluşturma ve Gönderme
Karlı bir fırsat belirlendikten sonra, bot hızlıca gerekli Ethereum işlemlerini oluşturur ve imzalar. Bu süreç şunları içerir:
- Akıllı Sözleşme Etkileşimi: ABI’ye uygun olarak fonksiyon çağrıları kodlanır (eth-abi gibi kütüphanelerle).
- Gas Fiyatı Optimizasyonu: EIP-1559 gibi mekanizmaları dikkate alarak dinamik gas fiyatı belirlenir. Ağ yoğunluğu, öncelik ücreti (priority fee) ve karlılık hesaplanır.
- İşlem İmzalama: Özel anahtarlar güvenli şekilde saklanır ve işlemler kriptografik olarak imzalanır.
- Düşük Gecikmeli Gönderim: Coğrafi olarak blok üreticilerine yakın node’lar üzerinden işlem gönderimi yapılır. Gelişmiş botlar işlemleri doğrudan belirli doğrulayıcılara ulaştırmak için özel relay ağları kullanabilir.
Blok Üreticileriyle Etkileşim (Doğrudan ve Dolaylı)
İşlemlerin bir sonraki blokta avantajlı şekilde yer almasını sağlamak için MEV botları şu yöntemleri kullanır:
- Gas Fiyatı Açık Artırması: Botlar, işlemlerinin dahil edilmesi için daha yüksek öncelik ücreti sunar. Bu, ağ yoğunluğuna ve fırsatın karlılığına göre dinamik olarak güncellenir.
- Özel İşlem Akışı (Private Order Flow – POF): Gelişmiş botlar doğrulayıcılarla doğrudan iletişim kurar ve çıkarılacak MEV’in bir kısmını paylaşma vaadiyle işlemlerine öncelik tanınmasını sağlar. Bu sayede mempool’da rekabetten korunur.
- MEV-Boost (Ethereum): Merge sonrası Ethereum’da MEV-Boost blok inşacıları (bot operatörleri) ile doğrulayıcıları buluşturan bir pazar yeridir. Botlar en karlı blokları sunar. Doğrulayıcılar bu blokları önererek ödül kazanır. Bu sistem MEV sürecini daha rekabetçi ve düzenli hale getirir.
Altyapı ve Teknolojik Gereksinimler
Gelişmiş MEV botları, aşağıdaki gibi güçlü altyapılar üzerine kuruludur:
- Yüksek Performanslı Hesaplama: Anlık veri işleme ve karmaşık hesaplamalar için optimize edilmiş donanım.
- Düşük Gecikmeli Ağlar: Blok üreticilerine yakın coğrafi olarak dağıtılmış sunucular.
- Güvenli Anahtar Yönetimi: Özel anahtarların güvenli şekilde korunması için sistemler.
- Gerçek Zamanlı İzleme: Botun performansını ve potansiyel fırsatları takip eden paneller ve alarm sistemleri.
- Özelleştirilmiş Yazılım Geliştirme: Python, Go veya Rust gibi dillerle yazılmış, belirli blockchain mimarilerine uyarlanmış optimize edilmiş kodlar.
Karmaşık Bileşen
MEV botları, merkeziyetsiz finansın en teknik ve karmaşık bileşenlerinden birini oluşturur. Blockchain işleyişi, akıllı sözleşme etkileşimleri, algoritmik ticaret stratejileri ve düşük seviyeli ağ iletişimi konularında derin bilgi gerektirirler.
Her ne kadar arbitraj gibi yöntemlerle piyasa verimliliğine katkıda bulunsalar da avcı stratejileri şeffaflık, adalet ve kullanıcı deneyimi açısından ciddi etik tartışmalara neden olmaktadır. DeFi ekosisteminde süregelen araştırma ve geliştirme çalışmaları, MEV’nin olumsuz etkilerini azaltmak için protokol düzeyinde değişiklikler ve yenilikçi işlem yürütme yöntemleri üzerine odaklanmaktadır.
MEV botlarının teknik detaylarını anlamak günümüzün ve geleceğin merkeziyetsiz finans sistemlerini kavramak açısından kritik öneme sahiptir.