Ethereum tarihinde güncellemeler olmazsa olmazımız. Her bir güncellemede Ethereum ağı daha iyi hale geliyor. İşte Ethereum Fusaka güncellemesi de bunlardan biri. Fusaka Ethereum’un 2025 yılındaki Pectra’dan sonraki ikinci büyük hard fork’u. Slot 13,164,544’te 4 Aralık 2025’te başlatılıyor. Güncellemenin ne olduğunu ve Ethereum ağına nasıl bir iyileştirme getireceğine bakalım.
Fusaka Güncellemesi Nedir?
Fusaka güncellemesi Ethereum ana ağında Türkiye saatiyle 00:49, tarih itibariyle 4 Aralık 2025’te etkinleşmesi planlanan kapsamlı bir ağ güncellemesidir. Güncelleme Mayıs 2025’te gerçekleşen Pectra Yükseltmesinden sonraki en yeni Ethereum güncellemesi olacak.
Çoğu kişi merak etmiştir Fusaka adını. Fusaka iki güncelleme adının birleşiminden oluşuyor. Fulu yıldız adıyla anılan consensus layer güncellemesi ve Osaka ise 2025 Devcon’un ev sahibi olan Japon şehri. Fusaka iki önemli gelişmenin birleşmesinden oluştu.
Fusaka, Ethereum Yol Haritasında Nereye Oturuyor?
Fusaka’nın önemini anlamak için Ethereum’un gelişim dizisine bakmak gerekir. Bilindiği üzere 2022 yılında The Merge güncellemesi ile Ethereum’un enerji yoğun proof-of-work’ten verimli proof-of-stake’e geçişi sağlandı.
2023 yılındaki Shanghai/Shapella güncellemesi ile doğrulayıcıların stake ettiği ETH’lerini çekmesine imkan verildi. 2024 yılındaki Dencun güncellemesi Layer-2 ücretlerini %90–95 azaltan “blob”ları yani geçici veri saklama paketlerini tanıttı.
2025 yılının Mayıs ayında Pectra güncellemesi Blob kapasitesini artırdı ve doğrulayıcı esnekliğini iyileştirdi. Şimdi ise Fusaka güncellemesi PeerDAS aracılığıyla veri kullanılabilirliğini dramatik biçimde ölçeklendirip Ethereum’u 100.000+TPS’e hazır hale getirmeye çalışıyor.
Burada her yükseltmenin bir öncekini tamamladığını belirtmek gerekiyor. Dencun blob kavramını tanıttı. Blob’ları Layer 2 ağlarının işlem verilerini ucuza gönderebildiği geçici depolama konteynerleri olarak düşünebilirsiniz. Fusaka ise bu kavramı çok daha ileri taşıyarak ağın verilerin var olup olmadığını doğrulamak için artık tüm doğrulayıcıların her şeyi indirmesine ihtiyaç duymamasını sağlar.
Temel Teknik İyileştirmeler Neler?
Fusaka yaklaşık 12 ila 13 adet Ethereum İyileştirme Teklifi (EIP) içeriyor. Bunlardan ilki Fusaka’nın ana özelliği olan PeerDAS. PeerDAS (Peer Data Availability Sampling) doğrulayıcıların tüm blob verisini indirmesini gerektirmeyen, bunun yerine yalnızca küçük rastgele örnekleri kontrol ederek doğrulama yapabildiği bir sistem oluşturmak amacında.
PeerDAS ile doğrulayıcılar blob verisinin yalnızca yaklaşık %12,5’ini indirir. Rastgele bölümleri örnekler ve bunu ağdaki diğer doğrulayıcılarla paylaşırlar. “Erasure coding” adı verilen matematiksel teknikler sayesinde ağ verinin yalnızca %50’si mevcut olsa bile tam halini yeniden oluşturabilir.
Böylelikle doğrulayıcıların ihtiyaç duyduğu bant genişliği %85 azalır. Tekil node’lara depolama gereksinimi ciddi biçimde düşer. Ağ çok daha fazla blob’u güvenle destekleyebilir hale gelir. Evden stake yapan kullanıcılar kurumsal hızda internet bağlantısına gerek duymadan ağda kalabilir.
Blok Gas Limiti Artışı: Daha Karmaşık İşlemlere Alan Açma
Gas bilindiği üzere Ethereum’un hesaplama birimidir. Her işlem ve akıllı sözleşme belli bir miktar gas tüketir. Gas limiti tek bir blokta ne kadar hesaplama yapılabileceğini sınırlayan bir unsurdur. EIP-7935, Ethereum’un blok gas limitini yaklaşık 36 milyondan 60 milyon gas birimine çıkarıyor. Böyle bir rakam %67’lik artış anlamına geldiği için şu sonuçları da beraberinde getiriyor:
- Layer 1 üzerinde daha fazla işlem işlenebiliyor.
- Karmaşık smart contract işlemleri sınırlara takılmadan yürütülebiliyor.
- Layer 2 faydaları hesaba katılmadan bile ağın işlem kapasitesi artıyor.
Daha büyük bloklar doğrulayıcıların daha fazla veri işlemesi demek. O nedenle Fusaka güncellemesi blok boyutu sınırı (EIP-7934) ve işlem gas sınırı (EIP-7825) gibi güvenlik önlemleri de içerir.
Fusaka Güncellemesi Neden Önemlidir?
Fusaka’nın en önemli etkisi Layer-2 rollup’ları üzerindedir. Mevcut durumda Dencun (Mart 2024) sonrası Layer-2 ücretleri 0.50 ile 3.00 dolar seviyelerinden 0.01 ile 0.10 seviyelerine indi. Bir anlamda devasa iyileşme sağlandı. Ancak L2’ler yoğun dönemlerde mevcut blob alanını zaten dolduruyor.
Fusaka sonrası L2 ağları ise 3.5 kat daha fazla veri alanına sahip olacak. Blob arzı arttığı için maliyetler de %40 ila %60 arasında düşecek. Tüm Layer 2 ekosistemi genelinde 100.000+ TPS kapasitesi mümkün hale gelecek. Fusaka öncesi yaklaşık 12.000 TPS gibi bir rakam söz konusu.
Bir karşılaştırma yapmak için Visa ortalama 65.000 TPS işlem gerçekleştiriyor. Fusaka sonrası Ethereum Layer-2 ekosistemi teorik olarak bunu aşabiliyor.
Blob Ücret Rezerv Mekanizması
Fusaka, ağ sıkışıklığı dönemlerinde ücretleri etkileyen mekanizmalar da içeriyor. EIP-7918, blob ücret rezervi sistemini tanıtıyor. Blob ücretleri anlık talebe göre aşırı dalgalanmak yerine fazla ücretler bir rezervde birikiyor.
Talep yükseldiğinde bu rezerv otomatik olarak ücretleri piyasaya geri salıp fiyat hareketliliklerini azaltıyor. Talep düşük olduğunda ücretler yeniden rezervde toplanır. Peki böyle bir sistem ne sağlıyor?
Layer 2 ağları için daha öngörülebilir maliyet sorunun cevapları arasında. Kullanıcılar için daha stabil ücretler de var. Ayrıca daha iyi genel kullanıcı deneyimi de öne çıkıyor. Doğrulayıcı gerekesinimleri de azalıyor. Ayrıca bant genişliği de %85 azalıyor. Blok verisi geçici saklansa da kalıcı depolama gereksinimi de en aza iniyor. Evden doğrulayıcı çalıştıranların sayısı da artabileceği için bu durum daha fazla merkeziyetsizlik anlamına geliyor.
Fusaka Güncellemesinin Etkisi
Şimdi sırasıyla etkiyi bir inceleyelim. Öncelikle ETH sahipleri için Layer-2 işlemleri %40–60 ucuzlayacak. Ayrıca ağ genel performansı artacak. DeFi kullanıcıları için ise daha hızlı ve daha ucuz etkileşim demek. Daha karmaşık DeFi uygulamaları mümkün olacak.
Geliştiriciler için bakıldığında ise EOF sayesinde daha güvenli ve optimize edilebilir sözleşmeler olacak. Yeni opcode’lar ve imza desteği ile daha fazla uygulama alanı söz konusu. Daha büyük blob kapasitesi ile de veri yoğun uygulamalar inşa edilebilir.
Layer-2 ağları için bakıldığında artan kapasite ile birlikte düşen işletim maliyetleri demek. Diğer taraftan rekabet avantajını da unutmamak gerekiyor. Doğrulayıcılar açısından bakıldığında ise daha düşük donanım gereksinimi demek. Ayrıca daha öngörülebilir blok önerme süreçleri de Fusaka güncellemesinin etkileri arasında yer alıyor.
Fusaka’nın Olası Piyasa Etkisi Ne Olabilir?
Öncelikle kurumsal ilgiye bakılabilir. Fusaka güncellemesinin Ethereum’un kurumsal tarafta olgunluğunu kanıtlayan bir dönüm noktası olduğundan hareketle rekabet gücünde bir ölçeklenebilirlik artışından söz edilebilir. Böyle bir gelişme Solana gibi rakipler karşısında büyük bir avantajı simgelemektedir.
Ölçeklenebilirlik yarışında Ethereum’un konumunun güçlenmesi gibi bir sonuç ortaya çıkacak. Böyle bir gelişme Layer-2 ekosistem büyümesini de hızlandıracak. Son olarak da geliştirici sadakatini artıracak.