Lübnan kökenli Amerikalı yazar ve istatistikçi Nassim Nicholas Taleb Bitcoin hakkında uzun zamandır konuşan bir isim. İlk başta umut doluydu. Hatta “ilk organik para birimi” diyerek övgüler bile düzmüştü BTC için. Ancak geçen zaman içinde yaşananlar BTC için düşüncelerini tamamen sorgulamaya itti. Artık BTC’nin ne bir para birimi olduğunu düşünüyor ne de bir sigorta.
Bitcoin’e Dair Fikri Neden Değişti?
Evet başta Taleb Bitcoin’e indandığını belirtti. Devletlerin para üzerindeki tahakkümünü kırabilecek merkezsiz bir finans sisteminin başlangıcı olabilirdi. Fakat şimdi bütün o hayallerin altının boş olduğunu ifade ediyor. BTC’nin fiyatı sürekli oynuyor, bir gün zirvede, ertesi gün dipte. Böyle bir şeyle kim uzun vadeli plan yapabilir?
Bu varlık Taleb’e göre artık sadece spekülasyonla şişirilmiş bir balon. Adeta 17. yüzyıldaki Lale Çılgınlığı’nı andırıyor. Bu yüzden ona “teknolojik lale” diyor. İnsanlar anlamadığı şeylere tapmaya meyilli diyor. Bu noktada Taleb daha da ileri gidiyor ve şunu söylüyor:
Bitcoin de bu çağın yeni putu haline geldi. Ben bir istatistikçiyim. Verilerle konuşurum. Gördüğüm tablo da açık. Bitcoin, sistemik risklere karşı bir güvence değil. Bizzat o riskin ta kendisi. Kendisini “sigorta” gibi pazarlayanlara da hiç güvenim kalmadı.
Bir Zamanlar Umut Vardı, Şimdi Şüphe
İtiraflarına devam eden bir adam var karşımızda. Bir dönem Bitcoin’e büyük bir sempatiyle yaklaştığını ifade ediyor. Hatta Saifedean Ammous’un yazdığı “The Bitcoin Standard” kitabının önsözünü kaleme alacak kadar ileri gitmişti Taleb. Orada, BTC’nin devlete karşı bir güvence olduğu inancındaydı. Fakat sonra işler değişti.
Bitcoin camiasıyla yolların ayrıldığını ifade ediyor Taleb. Bunun sadece fikir ayrılığı olmadığını kişisel çatışmaları da barındırdığını kaydetti. Buna göre vurguları da bir hayli ilginç:
Belki de o kopuş, beni daha derin düşünmeye itti. Zaten bir şeyin taraftarı olduğunda eleştiremez hale geliyorsun. O yüzden geri çekildim ve izlemeye başladım. Gördüm ki, bu yapı sürdürülebilir değil. Ne bir ödeme aracı olarak işliyor, ne de ekonomik kriz anlarında bir sığınak sunabiliyor. Volatilite öylesine yüksek ki bir gün kazandığını ertesi gün kaybediyorsun. Bu mu güvenli liman?
Bitcoin, İstikrarın Uzağında Geziyor
2023’te açıkça Bitcoin’in, “aptallık dedektörü” gibi çalıştığını belirtti Taleb. Yine vurguları çok sert:
Etrafıma bakıyorum. İnsanların çoğu neye yatırım yaptığını bile bilmiyor. Kulağa hoş geliyor diye alıyorlar. Teknolojiye sarılıyorlar ama neyin içinde olduklarını sorgulamıyorlar. Şimdi bana diyorlar ki, “Ama fiyatı uçuyor, ETF’ler geliyor, kurumsallar alım yapıyor.” Tamam, doğru. Fakat bu başarı değil. Bunlar sadece oyuna yeni giren büyük oyuncular. Onlar için Bitcoin bir araç, inanç değil.
Son eleştirileri ise artık Bitcoin ve kripto para topluluğunu derinden yaralayacak cinsten:
Benim için artık Bitcoin bir para değil. Değerli olduğunu düşündüğüm bir yapı da değil. Belki devrimci bir fikirle yola çıktı ama geldiği noktada her şeyden çok bir yanılgıya dönüşmüş gibi hissediyorum. Ve buna sessiz kalamıyorum.
