Kripto para piyasasında içeriden bilgiyle işlem yapma (insider trading) konusu uzun süredir tartışmalı. Bitwise Alpha Strateji Başkanı Jeff Park bugün yaptığı açıklamayla bu tartışmayı yeniden alevlendirdi. Park’a göre kavram, SEC’in menkul kıymet yasaları çerçevesinde tanımlanıyor. Buna göre emtialar ya da menkul kıymet sayılmayan varlıklar için geçerli değil.
CFTC’nin Yaklaşımı: “İçeriden Bilgiyle İşlem” mi, “Manipülasyon” mu?
Aıklama bana doğrudan “Peki ya kripto paralar?” sorusunu getiriyor. Kripto paraların menkul kıymet olup olmadığı konusu halen belirsiz. SEC’in Ripple (XRP) davasında olduğu gibi, bazı kripto projelerini menkul kıymet olarak değerlendirdiğini biliyoruz. Ancak Bitcoin, Ethereum gibi varlıklar genellikle emtia olarak sınıflandırılıyor. Dolayısıyla kripto paralar için insider trading’in geçerli olup olmadığı tam anlamıyla net değil.
ABD Emtia Vadeli İşlemler Komisyonu (CFTC), menkul kıymetler yasalarına tabi olmayan varlıklar için insider trading kavramını neredeyse hiç kullanmıyor. Peki neden? Park’a göre insider trading’in suç sayılması için üç temel unsurun oluşması gerekiyor:
- Görev (Duty): Kişinin içeriden aldığı bilgiyi gizli tutma yükümlülüğü olmalı.
- İhlal (Breach): Bu yükümlülüğü ihlal ederek işlem yapmalı.
- Zarar (Damages): Bu işlem sonucunda bir taraf zarara uğramalı.
Önemli bir detay şu. Eğer biri içeriden bilgiyle işlem yapıp zarar ederse, teknik olarak kimseye “zarar” vermediği için hukuki anlamda insider trading oluşmuyor. Bu yüzden CFTC, kripto paralarla ilgili “insider trading” yerine daha çok “piyasa manipülasyonu” veya “dolandırıcılık” gibi kavramlara odaklanıyor. Çünkü piyasa manipülasyonu fiyatları kasıtlı olarak yönlendirme veya sahte işlem hacmi yaratma gibi durumları kapsıyor. Bu durum düzenleyici kurumların doğrudan müdahale edebileceği bir alan.
Memecoin Piyasası: Etik mi, Yasal mı?
Kripto para piyasasında özellikle memecoin’ler, insider trading ve etik dışı işlemler için tam bir cennet gibi görünüyor. Şunu hepimiz biliyoruz. Bazı memecoin’lerin fiyatı büyük yatırımcıların içeriden bilgiyle hareket etmesiyle şişiriliyor ve sonra ani bir çöküş yaşanıyor. Ama bu hukuki anlamda insider trading mi? Hayır. Park bu noktada çok ilginç bir şey söylüyor:
- Her etik dışı işlem yasa dışı değildir.
- Her yasa dışı işlem de etik dışı değildir.
- Ve en önemlisi aptallık tamamen yasaldır.
Bu açıklama bana “Kripto para piyasasında kaybedenler genellikle kendi hatalarından dolayı kaybediyor” mesajını veriyor. Yani birisi memecoin alıp fiyatın dibe vurmasını izliyorsa bu teknik olarak suç değil sadece kötü bir yatırım kararı.
Ama burada göz ardı edilmemesi gereken bir nokta var. Düzenleyici boşluklar içeriden bilgiyle işlem yapmayı veya büyük balinaların piyasayı manipüle etmesini kolaylaştırıyor. Eğer kripto paralar menkul kıymet olarak sınıflandırılmazsa insider trading iddiaları yerine piyasa manipülasyonu suçlamalarıyla karşılaşabiliriz.
Bundan Sonra Ne Olacak?
Kripto para düzenlemeleri netleşene kadar insider trading konusundaki gri alanlar devam edecek gibi. Eğer SEC, daha fazla kripto varlığı menkul kıymet olarak sınıflandırırsa insider trading yasaları doğrudan uygulanabilir hale gelecek. Ancak şu an için CFTC’nin eli daha güçlü ve piyasadaki manipülasyonları tespit etmeye odaklanıyor.
Bence asıl önemli olan bir nokta var. Büyük yatırımcılar ve insider’lar piyasayı istedikleri gibi yönlendirebiliyorsa küçük yatırımcıların dikkatli olması şart. Eğer bir proje hakkında içerden gelen bilgilerle fırlayan bir fiyat görüyorsan büyük ihtimalle bunun arkasında bir manipülasyon vardır.