Forbes: “Bitcoin, Türkiye’nin Döviz Krizini Çözebilir”

Forbes yazarlarından Frank Holmes, Bitcoin 101.060,00 $’in Türkiye’nin döviz krizini çözebileceğini iddia ederek dikkat çeken bir yazı kaleme aldı. Sizin için yazıyı Türkçe’ye çevirerek derledik.

İşte Forbes’de yayınlanan “Bitcoin, Türkiye’nin Döviz Krizini Çözebilir” yazısı.

Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, Aralık 2021’de Wall Street Journal’ın “geleneksel olmayan ekonomi politikaları” dediği şeyi uygulamaya devam ederken, Türk lirası ABD doları karşısında tüm zamanların en düşük seviyesine yaklaştı. Türk hane halkı, ulusal para biriminin değerinin yalnızca geçen ay yaklaşık yüzde 30 oranında düştüğünü gördü ve bunun sonucunda zaten yoksullukla mücadele eden aileler için gıdadan yakıta kadar her şey önemli ölçüde daha pahalı hale geldi.

Birçoğu gibi ben de Bitcoin’in Türkiye’nin döviz sorununu çözebileceğine inanıyorum. Ve nedenini anlamak için Avusturyalı ekonomist Friedrich Hayek tarafından 45 yıl önce yazılmış bir kitabın tozunu almanın faydasının olacağını düşünüyorum.

Nobel ödüllü Hayek’in “Denationalization of Money” (Paranın Ulusallaşması) kitabında, bir hükümetin para üzerindeki monolojisinin diğer herhangi bir tekel kadar istenmeyen bir durum olduğunu öne sürüyor. Ortak bir Avrupa para biriminin yaratılmasına karşı çıkıyor ve özel kurumların kendi para birimlerini çıkarmasına izin verilmesi gerektiğini iddia ediyor.

Hayek’in kabul ettiği bu fikir, çoğu insan için çok yabancı ve hatta endişe verici. Yine de, aynı kişilerin sonunda hükümet tarafından verilen fiat para biriminin “halkın lehine rekabet etmesine” izin veren bir sistemin faydalarını görmeyi öğreneceğini söylüyor.

Ama neye karşı rekabet? Yarım asır önce yazılmış olmasına rağmen Hayek’in kitabı, bugün altın ve gümüş dışında sahip olduğumuz Bitcoin ve Ether gibi dijital varlıkların “milliyetçilikten arındırılmış” paranın yükselişini öngörüyor gibi görünüyor.

Paranın tarihini incelerken, insanların kendilerini sömürtmek ve dolandırtmak için düzenli olarak kullanılan özel bir gücü kullanan hükümetlere neden bu kadar uzun süre katlandıklarını merak etmekten kendinizi alamazsınız. – Nobel Ödüllü ekonomist Friedrich Hayek (1899-1992)

“Bitcoin Bu Sorunu Düzeltiyor”

Bu yazıyı yazarken, CoinMarketCap’e göre, 15 binden fazla farklı kripto paranın ticareti yapılabiliyor. Hayek bile bunun çok fazla rekabet olduğu konusunda hemfikirdi. İşleri basit tutmak için Bitcoin hakkında konuşmaya devam edelim.

Merkeziyetsiz bir varlık olarak Bitcoin, tam olarak Hayek’in aklına gelebilecek türden bir varlık. Herhangi bir hükümet tarafından basılmıyor ve hiçbir hükümete ait değil. Hiçbir merkez bankası onu kontrol edemiyor. Tamamen bağımsız. Geçen yıl Küba’daki operasyonlarını sonlandıran Western Union’ı kullanarak artık Küba’daki birine para gönderemiyorum. Ama Bitcoin? Sorun değil, onunla gönderebilirim.

Dahası, Bitcoin, Türk Lirası ve hatta Federal Rezerv’in 1913’teki kuruluşundan bu yana satın alma gücü giderek kötüleşen ABD doları gibi geleneksel para birimlerine kıyasla muhteşem bir değer deposu oldu. Sadece son 40 yılda, Fed yöneticilerinin alışılmışın dışında giderek daha fazla parasal genişleme planlarını izlemesiyle ABD doları değerinin üçte ikisini kaybetti.

Hayek, parasal manipülasyon sorununa gelindiğinde ise rekabet eden para birimlerini bir çözüm olarak nitelendiriyor. İnsanların bir seçeneği olsaydı, bunun “hükümetlerin çıkardıkları para birimlerini kendi önlemlerinin zararlı sonuçlarına karşı “korumasını” engelleyeceğine inanıyor. Başka bir deyişle, merkez bankacıları ve maliye bakanları para birimlerinin değerini düşürmeye yönelik önlemleri “gizlemek” konusunda daha zor zamanlar geçirirlerdi.

O zaman Çin ve Türkiye gibi ülkelerin neden Bitcoin’i etkin bir şekilde yasakladığı (yasalamak istediği), ABD ve Avrupa’daki bürokratların ve politika yapıcıların neden onu regüle etmeye hevesli olduğu mantıklı gelmeye başlamış olamlı.

Serbest Piyasa, Serbest Para Birimleri

Kısmi kripto para yasağına rağmen birçok Türk’ün, Erdoğan’ın kontrol dışı enflasyonla mücadele etmek için faiz oranlarını düşürme ısrarı nedeniyle Türk lirası değer kaybetmeye devam ettiği için altından söz etmeden Bitcoin’e yöneldiği bildiriliyor. Evet, merkez bankaları normalde yüksek fiyatları kontrol etmek için faizleri yükseltir, düşürmez, ancak Erdoğan’ın ekonomik istikrar için ekonomik ivmeyi riske atmak istemediği iddia ediliyor. Ve siz söylemeden önce ben söyleyeyim, evet, devlet başkanları para politikasından sorumlu değildir.

Ülkenin maliye bakanı Lütfi Elvan geçen hafta gidişatı protesto etmek için istifa etti ve Erdoğan hemen onun yerine kendisine sadık birini getirdi. Bu bana başkanın kolay para planını yakın zamanda terk etmeyeceğini söylüyor; bu tüketici fiyatları için kötü ama Bitcoin’in kullanımı için iyi bir haber.

Tahmin edebileceğiniz gibi, serbest piyasalara inananlardanım. Rekabet, tüketicilere yalnızca onlara seçenekler sunduğu için fayda sağlamaz; aynı zamanda yeniliği besler ve fiyatı kontrol altında tutmaya yardımcı olur.

Tekeller genellikle tam tersi etkiye sahiptir, ancak bir nedenden dolayı genellikle Türk lirasını, ABD dolarını veya başka herhangi bir fiat para birimini “tekel” olarak düşünmüyoruz. Belki de yapılması gereken tek şey zamana bırakmaktır.