Amerikalı çiftçilerin soya fasulyesine bağlı kazancı Çin’in alım kararlarıyla her an çökebilir. ABD’nin en büyük tarım gelir kalemlerinden biri olan soya yılda 52 milyar dolarlık bir pazar yaratıyor. Ancak bu pazarın yüzde 99’u Çin’e bağımlı. Çin aynı zamanda ABD’den ihraç edilen darı ve tavuk ürünlerinin de en büyük alıcısı konumunda. Bu asimetrik ticaret dengesi ABD tarım ekonomisini kırılgan hale getiriyor. Konuyu bugün gündeme getiren ise Adam Cochran oldu.
Çin Almazsa Çiftçi Zarar Yazar
Çin ABD’nin toplam tarım çıktısının yüzde 10’unu oluşturan soya üretiminin neredeyse tamamını satın alıyor. Ancak bu yüzde 10’luk üretim çiftçilerin toplam karının yüzde 20’sini oluşturuyor. Yani Çin’in bir karar değişikliği ABD’deki tarım karlarının beşte birini silme riski taşıyor. Purdue Üniversitesi’nin 2023 araştırmasına göre ABD’deki çiftliklerin yalnızca yüzde 11’i operasyonel karlılık sağlayabiliyor. Üstelik çiftliklerin yaklaşık yüzde 18’i ürün döngüsünde soya fasulyesine yer veriyor.
Çin bu dengede orantı üzerinden güç kuruyor. Yüksek hacimde değil kritik oranda alım yapıyor. Bir ürünü hedef alarak tüm bir sektörü sarsabiliyor. Bu nedenle ABD’nin tarımsal yapısı görünenden çok daha hassas bir zeminde ilerliyor.
Tarım Karının Beşte biri riskte
Soya üretimi, sadece üretim değil, kırsal ekonominin devamlılığı açısından da belirleyici. ABD’nin iç tarım yapısını sürdürülebilir kılan ana kalemlerden biri olarak kabul ediliyor. Eğer Çin alımlarını durdurur ya da azaltırsa yüzbinlerce çiftlik doğrudan zarar hanesine geçebilir. Özellikle düşük kar marjıyla ayakta kalan küçük çiftlikler için bu değişim yıkıcı olabilir.
Adam Cochran’ın da ifade ettiği gibi bu yalnızca bir ticaret savaşı değil. Hedefli ekonomik zarar verme biçimi. Çin hacim değil oran üzerinden baskı kurarak ABD tarımının yumuşak karnını sıkıştırıyor. Herhangi bir ambargo ya da alım iptali ABD tarım ekonomisinde geniş çaplı bir sarsıntıya yol açabilir. Yani sadece Bitcoin ve kripto paralar zazrar görmeyecek.